Klein bier….Toegegeven, het klinkt wat raar als term. Je denkt meteen aan een bier dat kabouter Plopsgewijs geserveerd wordt in een vingerhoed. Dat bedoel ik echter niet met de term. Het is een omschrijving voor een groep bieren die de laatste tijd terug aan een stevige opmars bezig is; bieren met een laag alcoholgehalte. Bieren die dikwijls aanschurken tegen de 5% grens maar er meestal ruimschoots onder blijven. Lichte, heel doordrinkbare bieren waarvan je er meerdere kan drinken. In het Engels valt dikwijls de term ‘Sessionable’ of ook Session Ale. Hiermee wordt aangeduid dat je er meerdere kan drinken in 1 sessie zonder met je hoofd onder de graszoden te belanden. Zeker in de Verenigde Staten en ook in de Scandinavische landen is de term Session beer enorm populair geworden. In onze contreien was de term klein bier vroeger al gekend. Misschien op een ietwat schertsende manier want dikwijls verwees men ermee naar bier dat dun was en zelfs van slechte kwaliteit. Het spreekwoord ‘Dat is geen klein bier’ duidt er dan weer op dat iets van uiterst belang is. De term ‘lekbier’ kwam ook al eens voor maar dan in nog minder verbloemende wijze; ‘het is bier gemaakt van vocht uit de brouwer zijn kleren en laarzen’. Dun bier, scharbier, nabier,…..allemaal termen die duiden op licht bier en dan niet altijd van goede kwaliteit. Soms nauwelijks de naam bier waardig. Tegenwoordig hebben we echter genoeg keuze aan kwalitatieve laag alcoholische bieren.

Recent posten de heren van Beer Awards hierover een fijn artikel, www.beerawards.be/session-geen-klein-bier/, waarbij ze de benaming Session ale in vraag stellen want moeten wij die benaming hanteren? In onze omstreken maken ze ook al veel langer laag alcoholische bieren. De paters hadden bijvoorbeeld hun tafelbieren die ze voornamelijk voor eigen consumptie brouwden. Rond 1930 was het gemiddelde geproduceerde alcoholgehalte van bier nog 3.9%. Bieren met veel alcohol kwamen toen minder voor, waren minder populair. Er waren wel bieren als het Halse Duivelsbier (7-8%) (1) en ook lambiek was historisch wat sterker dan de moderne variant maar je kan stellen dat het gros van de bieren allen laag in alcohol waren. De opkomst van sterk alcoholische bieren steeg echter pas fors na de 2de wereldoorlog niettegenstaande dat zwaardere bieren als Westmalle Dubbel, Tripel en de voorloper van de huidige Duvel reeds eerder bestonden. Deze bieren waren echter unicums en hadden niet de afzet die ze vandaag hebben. Dikwijls wordt de wet Vandervelde uit 1919, een wet die de verkoop van gedistilleerde dranken in cafés en publieke plaatsen verbood, aangehaald als een stimulans voor de populariteit van sterkere bieren. Deze stelling lijkt echter niet waar te zijn gezien de reeds eerder aangehaalde cijfers bewezen dat de gemiddelde ABV de jaren na het invoeren van de wet eerder stabiel bleef, het is te zeggen rond de 3 à 4% (2). Dankzij de wet Vandervelde zal bier wel een populaire drank blijven ten koste van jenever bijvoorbeeld. De populariteit van zwaardere bieren krijgt pas een forse boost na 1950. Wat hiervan de juiste reden is weet ik niet zeker. De tweede wereldoorlog had zeker, net als de eerste, grote wonden geslagen in het Belgische bierlandschap. Veel brouwerijen hadden de deuren gesloten of werden opgeslokt door grotere groepen. De brouwerijen die erin slaagden van de wereldoorlog te overleven stonden dikwijls wat sterker en konden bij de heropstart na de wereldoorlog investeren in modernere apparatuur wat dan weer leidde tot een beter beheerste brouwmethode. Brouwapparatuur wordt beter, capaciteit neemt toe, de efficiëntie stijgt, de gist wordt beter beheerd,…allemaal elementen die van invloed zijn op de performantie van de vergisting en dus ook het alcoholgehalte. Ook de toenemende invloed van importbieren uit Engeland zal hier van invloed zijn. Een evolutie naar zwaardere bieren die niet snel meer zal stoppen.

Vroeger was het dus veel meer voorkomend om lichte bieren te brouwen en drinken. Een tafelbier, een bier van rond de 1 à 1.5% werd door de hele familie geconsumeerd aan tafel tijdens de maaltijd. Het maakte deel uit van wat men toen zag als een gezond dieet; vloeibare granen. Ook Saisons of Grisettes waren dikwijls heel licht, 3-5% (3). Je had een bier nodig om de veldarbeiders hun dorst te lessen, ze dronken voeren was uiteraard niet de bedoeling. Moderne Saisons zijn iets hoger, 5 – 6% maar ook sterkere versies zijn nu te vinden. Een witbier, een bier gemaakt met ongemoute tarwe, zat rond de 4-5%. In het Pajottenland had je de lambiekbieren. Een lambiek zat meestal rond de 5% ABV(al was dat nog vroeger eerder rond de 7%) maar de lambiekbrouwers brouwden ook een bier gemaakt van de ‘second runnings’, het spoelwater van het beslag; Meerts of Bière de Mars. Dit bier was lichter, 2.5-3.5%, had een lagere dichtheid omdat de meeste suikers al onttrokken waren voor het ‘hoofdwort’ en werd onder meer gebruikt om Faro te maken. Later verloren laag alcoholische bieren, buiten de pils dan, ietwat van hun aanhang en populariteit ten koste van de zwaardere, meestal zoetere bieren. De hang naar zwaardere, zoetere bieren zette op mede door de sterke opkomst van het suikerdrankje bij uitstek; Coca-Cola. De versuikering van de maatschappij.

Ons Belgische landschap is vandaag nog steeds gedomineerd door zware bieren. We zijn specialisten geworden in de hoge gistingsbieren met nagisting op fles. Hiervoor worden we wereldwijd geprezen. Onze tripel, sterk blond, bruin, dubbel en quadrupel zijn uithangborden geworden. Bieren die dikwijls de 7-8% overschrijden. Een Westmalle Tripel die haalt vlotjes 9.5%. Een Tongerlo Prior zit aan 9%. Een Duvel telt 8.5%. Een Rochefort 10 zit aan 11,3%., een Bushke aan 12%. Zware kleppers die allen smaakvol zijn, goed gemaakt zijn en hun verdiensten hebben maar ook voorbodes van het manneke met de houten hamer. Enkele glazen van deze bieren en je weet niet weer uit welke parochie je komt, laat staan dat je weet nog weet hoe je op 2 benen kan blijven staan. Deze bieren zijn uiteraard gebrouwen om rustig te degusteren, hier ga je geen hele nacht op uit.

Tegenwoordig, mede onder stimulans van het buitenland, wordt er weer flink geëxperimenteerd met licht alcoholische bieren. Men beseft terug dat een dubbele digit in alcoholgehalte geen noodzaak is. Integendeel, smaakvolle bieren onder de 3-4% zijn geen uitzondering meer. Omdat deze bieren zo licht zijn kiest de brouwer dikwijls voor speciale granen in de moutsamenstelling die bijdragen aan het mondgevoel en de smaak. De verhouding water tegenover mout ligt hoger en als je flirt met bieren onder de 5% grens kunnen deze dikwijls waterig uitvallen. Granen als rogge, spelt, haver en dergelijke kunnen bijdragen aan het mondgevoel, kunnen de impressie geven dat er toch wat ‘beet’, materie zit in het bier. Een flinke dosis hop kan dan weer de geur ten goede komen en een impressie creëren van fruitige zoetheid en volheid. Een prominente bitterheid speelt dan weer in het voordeel van het karakter van het bier, de droogheid en het mondgevoel.

Enkele moderne voorbeelden;

• Le Petit Prince – Jester King 2.9%. Een Farmhouse Table Beer zoals ze zelf omschrijven. Vergist met een eigen huiscultuur die duidelijk haar signatuur nalaat. Bitter, droog, licht, verfrissend waarbij het funky karakter bijdraagt aan de beleving. ‘Layered simplicity’ hoorde ik iemand zeggen, ik kan het niet beter zeggen.
• Taras Boulba – Brasserie De La Senne 4.5%. Een absolute topper uit eigen land. Lichter als een pils en veel smaakvoller. Kreeg de bijnaam Terras Boulba wegens uitermate geschikt als terrasjesbier
• Chac – Totem 2.7%. 2.7% en bomvol smaak…faut le faire. Een meticuleus samengestelde graanmix zorgt voor pittigheid en mondgevoel.

• Origame 4 – Brasserie Du Brabant 4.3%. Een session IPA met de body van een Double IPA. Straffe brouwkunst uit Waals Brabant.
• Passe Partout – De Dochter van De Korenaar 3%
• Sourdough – Wild Beer. Een bier verigst met een zuurdesem gist dus een soort van spontane vergisting want gist voor zuurdesem wordt gemaakt door water en bloem natuurlijk te enten met bacteria en wilde gisten. Interessant concept!

• Janimal  – Vrijstaat Vanmol. Een recent project van een jonge kerel(nog net geen 16jaar) met een uniek smakenpallet. Hoppig en pittig en slechts 3.3%!
• Drink’In The Sun – Mikkeller 0.3%!!! We have a winner! Lager dan dit en je hebt water! Niet dat dit bier naar water smaakt, integendeel…
• Table Beer – The Kernel 3%. De naam zegt het zelf, een tafelbier. Met 3% eentje waarvan je er makkelijke enkele na elkaar kan consumeren. Zoals bij veel bieren van The Kernel krijgt iedere nieuwe release een andere hopsamenstelling mee.
• Little Things That Kill – Weird Beard Brew Co 3.3%. Licht en heel hoppig.

• Neck Oil – Beavertown 4.3%. Om achterover te slaan, oil for the neck! Doet de term ‘necking a beer’ eer aan!
• RGLR – Jessenhofke 3.5% . Laag in alcohol met redelijk wat Co2 dat zorgt voor een prikkel in de mond.
• Bikini Beer – Evil Twin 2.7% Bikini aan, blikje bier in de hand….klaar voor een namiddagje zonnekloppen met een frisse doordrinker.
• Salty Dick – Oedipus 4%. Laat de naam je niet afschrikken dit is een heerlijke Gose, gebrouwen met koriander en zeezout. Licht zurig, aromatisch en verfrissend.
• Bolshevik Peach – De Struise Brouwers 3%. Een crisis ale zoals ze zelf zeggen. Een deel van de suikers voor het bier werd uit verse, gehalveerde perzikken gehaald. Het resultaat is een 3% laag, vlot drinkbaar en verfrissend bier. Niet geschikt om in de kelder te laten liggen. Drinken die handel!
• Tangerine – Birrificio L’Olmaia 4.5%. Italiaans, hoppig en licht als een veertje. Ideale gezel tijdens een snikheet verblijf tussen de wijngaarden van Montepulciano.

Laag alcoholische bieren zijn zeker aan een opmars bezig. Met recht. Het is dikwijls aangenamer om van enkele lichte bieren te kunnen genieten in plaats van na 1 zware klepper de alcohol al naar je hoofd te voelen stijgen. De vrees van velen dat die lichte bieren te waterig zouden uitgevallen is ook ongegrond. Veel brouwers slagen er goed in om die lichte bieren toch nog wat consistentie te geven. Je moet natuurlijk ook de eenvoud van sommige bieren weten te apprecieren. We worden tegenwoordig dikwijls om de oren geslagen met bieren die enorm veel ingrediënten bevatten en echte smaakbommen zijn. Lekker maar soms ook ietwat teveel van het goede en dikwijls maskeert die overdaad aan ingrediënten het een en ander, ten goed of ten slechts. Een simpel, eenvoudig ‘klein’ bier heeft ook zijn troeven. Een zwoele zomeravond, een terrasje, een afsluiter van een lange dag, een starter om het weekend in te zetten, een ‘lawnmower beer’ zoals ze in Amerika zeggen, een dorstlesser na zware arbeid,…. Noem het een ‘klein’ bier, een session bier of ale of een licht bier….maakt niet veel uit zolang het maar smaakt. Lang leve het lichte bier!

Santeï!

Belgian Beer Geek

Dikke merci aan Jave Danssen van Hors Catégorie Brewing voor de uitwisseling van ideeën en hulp bij dit artikel. Klik gerust door naar zijn blog die een schat aan informatie bevat over Saisons, Grisettes, Lambik en meer.

Bronnen:

• (1) http://www.horscategoriebrewing.com/2016/07/duivelsbier-of-halle.html
• (2) http://verlorenbieren.nl/factcheck-de-wet-vandervelde/#_edn1
• (3) http://www.horscategoriebrewing.com/2016/06/categories-of-grisette-and-grisette.html